นิทรรศการภาพถ่าย “มุมมองผู้ป่วย”

จัดแสดงภาพถ่ายที่สะท้อนมุมมองของผู้ป่วยติดเตียง ผู้ป่วยระยะสุดท้าย กิจกรรมการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง (palliative care) ที่ทำให้เราเข้าใจชีวิตและโลกของผู้ป่วยมากขึ้น เชิญชวนทุกคนในวงล้อมแห่งการดูแล (Circles of care) เข้ามามีประสบการณ์แห่งการดูแลผ่านภาพถ่าย

ปัจจุบันหลายครอบครัวอาจเข้าใจว่า เมื่อเราประสบความเจ็บป่วยคุกคามชีวิต ภารกิจสำคัญมีเพียงการส่งให้ผู้ป่วยเข้ารับการดูแลในโรงพยาบาล ที่เหลือเป็นหน้าที่ของเจ้าหน้าที่สาธารณสุขที่จะมาดูแลต่อจนผู้ป่วยเสียชีวิต ความคาดหวังนี้ยากจะเป็นจริงในระบบสุขภาพปัจจุบัน เพราะ

• ผู้ป่วยจำนวนมากต้องการใช้เวลาช่วงท้ายที่บ้าน

• ทรัพยากรการดูแลผู้ป่วยช่วงท้ายที่โรงพยาบาลไม่เพียงพอ

• การดูแลโดยนักวิชาชีพในสถานดูแลผู้สูงอายุมีต้นทุนสูง มีเพียงบางครอบครัวเท่านั้นที่มีความสามารถในการจ่าย

แนวคิดชุมชนกรุณาเพื่อการอยู่และตายดี

ชุมชนกรุณา (Compassionate Communities) คือ แนวคิดและปฏิบัติการทางสังคมเชิงส่งเสริมป้องกัน  ลดผลกระทบ และสนับสนุนให้บุคคลและชุมชนมีความพร้อมด้านความรู้ ทักษะ และทัศนคติ ให้สามารถรับมือกับความทุกข์จากความเจ็บป่วย การดูแล การตาย และความสูญเสีย  บนพื้นฐานของความกรุณา การสร้างการมีส่วนร่วม  การคำนึงถึงนิเวศชุมชน และความเป็นธรรมทางสังคม การขับเคลื่อนชุมชนกรุณาสามารถทำงานให้ความช่วยเหลือในหลายระดับ ตั้งแต่ระดับบุคคล ระดับกลุ่มองค์กร  ระดับโครงสร้างนโยบาย หรือในระดับวัฒนธรรมของสังคม

เครือข่ายกระบวนกรชุมชนภาคเหนือ

เกิดขึ้นมาจากการที่กลุ่ม PEACEFUL DEATH เห็นว่าการส่งเสริมการสร้างชุมชนกรุณาเพื่อการอยู่และตายดีนั้น จำต้องมีกลุ่มคนที่มีทักษะในการชวนคิด ชวนคุย ชวนสร้างสรรค์กิจกรรมเรื่องการอยู่และตายดี จึงได้จัดการอบรมสร้างกระบวนกรชุมชนทั้งในรูปแบบ ONLINE และ ON-SITE  นับตั้งปี พ.ศ. 2562 มีผู้สนใจเข้าร่วมเรียนรู้กว่า 100 คน ทั้งที่เป็นบุคลากรทางสุขภาพ บุคลากรทางการศึกษา นักพัฒนา และบุคคลทั่วไป เกิดการทำงานเป็นเครือข่าย แลกเปลี่ยนข้อมูล ต่อยอดการทำงานสร้างสรรค์เพื่อการอยู่และตายดีเรื่อยมา

การพัฒนาชุมชนกรุณาก็คือการพัฒนาวงล้อมการดูแลชั้นต่าง ๆ ให้มีความสามารถที่จะตอบสนองความต้องการผู้ป่วยและองคาพยพที่อยู่ใกล้ชิดผู้ป่วยให้มากที่สุดเท่าที่เป็นไปได้ จึงควรส่งเสริมการเข้าถึงข้อมูล ความรู้ ทักษะเกี่ยวกับการดูแลผู้ป่วยให้มากที่สุดในระดับประชากร มีเครือข่ายดูแลในชุมชนที่เข้มแข็ง หากเกินมือจึงปรึกษาส่งต่อให้บริการสุขภาพดูแลความทุกข์ที่ซับซ้อนและต้องใช้ความเชี่ยวชาญในระดับมืออาชีพเข้ามาช่วย ผู้ให้บริการสุขภาพจะได้ทำหน้าที่ของเขาตามความรู้และความเชี่ยวชาญที่ได้เรียนมา

ชุมชนก็จะได้ฟื้นภูมิปัญญา ฟื้นความเชื่อมั่นว่าเราจะสามารถดูแล และผ่านพ้นความทุกข์จากความเจ็บป่วยระยะสุดท้ายได้ด้วยความช่วยเหลือของกันและกัน ช่วยให้ การจากไปอย่างสุขสงบ สมศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ก็ไม่ไกลเกินเอื้อม แทนที่จะพึ่งพาการดูแลโดยบริการสุขภาพเท่านั้น ควรหันมาฟื้นความเข้มแข็งของเครือข่ายการดูแลภาคชุมชน ทั้งเครือข่ายการดูแลวงใน วงนอก และชุมชน ให้มีความรู้ ทักษะ ทัศนคติที่เอื้อต่อการดูแลผู้ป่วยระยะท้าย มีการเชื่อมประสานงานส่งต่อทั้งขณะที่ผู้ป่วยเข้าสู่ระยะท้าย และเครือข่ายดูแลที่ทำงานเชิงส่งเสริมป้องกันด้วย

วิธีการสร้างความเข้มแข็งของเครือข่ายภาคชุมชน คือ การถามกันและกันว่าผู้ป่วยต้องการอะไร ใครในเครือข่ายวงในของวงล้อมแห่งการดูแล (CIRCLES OF CARE) ตอบสนองได้บ้าง ถ้าวงแรกตอบสนองไม่ได้ ก็ถามวงถัดมาว่าใครจะดูแลความต้องการของผู้ป่วยได้บ้าง ถามเช่นนี้เป็นชั้น ๆ และถ้าไม่มีใครตอบได้เลย ก็ถึงเวลาที่ต้องพัฒนากิจกรรม แผนงาน โครงการ ที่จะมาตอบสนองความต้องการของผู้ป่วย

ตัวอย่างการทำงานพื้นที่ชุมชนกรุณา

ติดตามความเคลื่อนไหวของชุมชนกรุณาทั้ง 3 พื้นที่ ได้ที่ FACEBOOK.COM/COMMUNITYKAJAI